Warszawski Ogród Sprawiedliwych

8. edycja upamiętnień w warszawskim Ogrodzie Sprawiedliwych odbędzie się 26 września 2022. Uroczystość uświetni wieczorny koncert Leszka Możdżera, Adama Palmy i Tomasa Sancheza. Obydwa wydarzenia poprowadzi Jerzy Kisielewski.



W poniedziałek, 26 września, Dom Spotkań z Historią posadzi drzewka i odsłoni kamienie upamiętniające dla tegorocznych Sprawiedliwych. Laudacje odczytają:

• dla Mosze Bejskiego – Francesco Cataluccio (przedstawiciel mediolańskiej Fundacji GARIWO, pisarz i wydawca);
• dla Bronisława Geremka – Adam Michnik (publicysta i historyk, redaktor naczelny „Gazety Wyborczej”);
• dla Wilhelma Hosenfelda – Wacław Oszajca (jezuita, pisarz, poeta, publicysta) oraz Michał Jabłoński (proboszcz parafii Ewangelicko-Reformowanej w Warszawie)
• dla Antoniny i Jana Żabińskich – dr Andrzej Kruszewicz (dyrektor Miejskiego Ogrodu Zoologicznego w Warszawie).

Uroczystość odbędzie się o godzinie 13:00 w warszawskim Ogrodzie Sprawiedliwych na skwerze gen. Jana Jura-Gorzechowskiego.

Wydarzenie uświetni wieczorny koncert dla Sprawiedliwych, podczas którego wystąpią wybitni muzycy jazzowi – Leszek Możdżer, Adam Palma i Tomas Sanchez. Koncert rozpocznie się o godzinie 18:00 w audytorium Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, które jest współorganizatorem uroczystości. Informacje o sposobie otrzymania darmowej wejściówki na koncert pojawią się wkrótce na stronach: sprawiedliwi.dsh.waw.pl i dsh.waw.pl oraz na Facebooku Domu Spotkań z Historią.

Jak podkreśla sekretarz Komitetu Ogrodu Sprawiedliwych, Anna Ziarkowska: „W tych trudnych czasach szczególnie potrzebujemy Sprawiedliwych – oni dają światu nadzieję”.

Kim są Sprawiedliwi?

Tytuł Sprawiedliwego przyznawany jest pośmiertnie osobom, które ratowały życie innych lub występowały w obronie ludzkiej wolności i godności w czasie nazizmu i komunizmu, ludobójstw, masowych mordów, zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych w XX i XXI wieku. Nazwiska uhonorowanych ogłaszane są co roku 6 marca w Europejskim Dniu Pamięci o Sprawiedliwych. Wyboru dokonuje Komitet Ogrodu Sprawiedliwych spośród zgłaszanych kandydatur. W jego skład wchodzą wybitne osobistości ze świata edukacji, kultury oraz przedstawiciele i przedstawicielki organizacji pozarządowych.

Tegoroczni uhonorowani

Mosze Bejski (1920–2007) – izraelski prawnik, sędzia i przewodniczący Komisji Sprawiedliwych izraelskiego Instytutu Yad Vashem, inicjator Ogrodów Sprawiedliwych w Jerozolimie oraz współtwórca definicji „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. To jemu zawdzięczamy metodologię weryfikacji zgłoszeń i przyjęcie kryteriów podejmowania decyzji oraz uznanie popularyzacji pamięci o Sprawiedliwych za zasadniczy element pamięci o Zagładzie.

Bronisław Geremek (1932–2008) – historyk, Minister Spraw Zagranicznych RP, kawaler Orderu Orła Białego, laureat Nagrody Karola Wielkiego, współtwórca pokojowej transformacji Polski dążącej do demokracji. Działał na rzecz umocnienia pozycji wolnej Polski na arenie międzynarodowej oraz utorowania drogi do członkostwa w NATO i Unii Europejskiej. W 2004 roku otrzymał tytuł oficera Legii Honorowej; był laureatem licznych wysokich odznaczeń państwowych, międzynarodowych oraz prestiżowych nagród honorujących jego działalność akademicką. W tym roku zgodnie z uchwałą Senatu Rzeczypospolitej Polskiej obchodzimy Rok Bronisława Geremka.

Wilhelm Hosenfeld (1895–1952) – żołnierz Wehrmachtu odznaczony tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za pomoc Polakom i polskim Żydom w czasie okupacji. Władysław Szpilman powiedział o nim, że jest to „Jedyny człowiek w niemieckim mundurze, jakiego spotkał”. Wilhelm Hosenfeld pozostawił po sobie dzienniki wypełnione opowieściami o bezduszności wobec drugiego człowieka i współczuciu, ale jego prawdziwą spuścizną są uratowani przez niego ludzie.

Antonina (1908–1971) i Jan (1897–1974) Żabińscy – Jan był założycielem i dyrektorem warszawskiego Ogrodu Zoologicznego. W czasie okupacji małżeństwo Żabińskich działało na wielu polach konspiracji, a ze swojego domu na terenie zniszczonego zoo uczynili azyl, w którym schronienie znaleźli ludzie i zwierzęta. W spisanych po wojnie Świadectwach Prawdy Ocalonych możemy przeczytać o niezwykłym oddaniu, odwadze i skromności dawnych gospodarzy warszawskiego zoo. Podczas wojny przez ich dom przewinęło się 300 osób pochodzenia żydowskiego. Za okazaną pomoc Jan i Antonina Żabińscy zostali uhonorowani tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

Warszawski Ogród Sprawiedliwych

Pierwszy polski Ogród Sprawiedliwych powstał w 2014 roku w Warszawie z inicjatywy Domu Spotkań z Historią i włoskiej Fundacji GARIWO, przy wsparciu Burmistrza Dzielnicy Wola. Miejsce to posiada szczególną symbolikę. Ogród powstał na terenie byłego getta, w bliskości Pawiaka i kościoła św. Augustyna, który jako jedyna budowla w całości ocalał na zrujnowanym w czasie wojny Muranowie. Jest jedynym w Polsce miejscem łączącym pamięć o różnych wydarzeniach i doświadczeniach – upamiętnia Sprawiedliwych wielu kultur, wyznań i narodowości.

Ogród jest zlokalizowany na skwerze gen. Jana Jura-Gorzechowskiego. Dotychczas uhonorowani zostali: Władysław Bartoszewski, Hrant Dink, Marek Edelman, Natalia Gorbaniewska, Magdalena Grodzka-Gużkowska, Petro Hryhorenko, Julia Ilisińska, Jan Jelinek, Jan Karski, Roberto Kozak, Rafał Lemkin, Ewelina Lipko-Lipczyńska, Antonia Locatelli, Nelson Mandela, Hasan Mazhar, Tadeusz Mazowiecki, Karol Modzelewski, Stanisław Pietrow, Witold Pilecki, Anna Politkowska, Emanuel Ringelblum, Arsienij Borisowicz Roginski, Raoul Wallenberg, Armin Wegner, Antonina i Aleksander Wyrzykowscy, Liu Xiaobo, Jan Zieja oraz Adalbert Wojciech Zink.

Organizator: Dom Spotkań z Historią
Partnerzy: Fundacja GARIWO, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Przepis na Muranów
Partner strategiczny projektu: BNP Paribas Bank Polska S.A.