Warszawski Ogród Sprawiedliwych

7 września 2020 Komitet Ogrodu Sprawiedliwych wybrał nazwiska osób, które zostaną uhonorowane tym wyjątkowym tytułem. Uroczystość upamiętnień w warszawskim Ogrodzie Sprawiedliwych na skwerze gen. Jana Jura-Gorzechowskiego została przeniesiona na przyszły rok z powodu pandemii.

Sprawiedliwi to ci, którzy występowali w obronie godności człowieka w czasach wojen i zbrodni w XX i XXI wieku. W tym roku do grona uhonorowanych dołączą: Karol Modzelewski, działacz społeczny, jeden z liderów demokratycznej opozycji i jeden z Ojców Założycieli III RP; Stanisław Jewgrafowicz Pietrow, podpułkownik Armii Radzieckiej, który uchronił świat przed konfliktem nuklearnym oraz Antonina i Aleksander Wyrzykowscy, którzy ratując w Jedwabnem Żydów, przeciwstawili się własnej społeczności.

Karol Modzelewski (1937 – 2019) – polski historyk, profesor nauk humanistycznych, członek Polskiej Akademii Nauk oraz dysydent, więzień polityczny i jeden z liderów opozycji demokratycznej w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, senator I kadencji. Kawaler Orderu Orła Białego. Był działaczem społecznym, autorytetem dla całego pokolenia, intelektualistą, myślicielem, uczonym, a przede wszystkim współtwórcą Polski suwerennej i praworządnej. Swoim życiem zaświadczał, że w nieprzyzwoitych czasach, gdy panował terror i strach, można było – choćby kosztem własnego zdrowia i ryzykując życiem – zachować się przyzwoicie i bronić swoich poglądów z godnością.

Stanisław Jewgrafowicz Pietrow (1939 – 2017) – rosyjski wojskowy, podpułkownik Armii Radzieckiej, który 26 września 1983 roku prawdopodobnie zapobiegł wybuchowi globalnego konfliktu nuklearnego w szczycie Zimnej Wojny. Mimo że Pietrow zapobiegł katastrofie, liczyło się przede wszystkim to, że postąpił wbrew rozkazom swoich przełożonych i naruszył przyjęte procedury operacyjne. Został poddany intensywnym przesłuchaniom, a następnie odsunięty od służby i ukarany naganą, oficjalnie za nieprawidłowe wypełnienie dokumentacji. Ze względu na tajemnicę wojskową wydarzenia te były trzymane w tajemnicy do 1998 roku.

Antonina i Aleksander Wyrzykowscy (1916 – 2011) – mieszkańcy Janczewka koło Jedwabnego, uratowali siedmiu Żydów z łomżyńskiego getta, w tym ocalałych z pogromu w Jedwabnem, i ukrywali ich przez trzy lata. Po wyzwoleniu Antonina została ciężko pobita przez polskich partyzantów za ten czyn, musiała opuścić Janczewko. Nie czując się bezpiecznie w Polsce uciekła do Austrii, lecz następnie wróciła do kraju, gdzie żyła w bardzo skromnych warunkach. W latach 70. zaczęła wyjeżdżać do USA, gdzie pomagały jej rodziny ocalonych. W 1976 r. odznaczona Medalem Sprawiedliwych, bała się ujawnić; jej dzieci miały jej za złe, że zgodziła się przyjąć to odznaczenie. Udekorowana Polonia Restituta w 2007 r. przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego.

W 2014 roku Dom Spotkań z Historią, przy wsparciu włoskiej Fundacji Gariwo i Burmistrza Dzielnicy Wola, zainicjował powstanie pierwszego w Polsce Ogród Sprawiedliwych. Właśnie w warszawskim ogrodzie sadzone są drzewka i odsłaniane pamiątkowe tablice Sprawiedliwych. Dotychczas uhonorowani zostali: Jan Karski, Marek Edelman, Tadeusz Mazowiecki, Anna Politkowska, Magdalena Grodzka-Gużkowska, Antonia Locatelli, Petro Hryhorenko, Nelson Mandela, Hasan Mazhar, Władysław Bartoszewski, Witold Pilecki, ksiądz Jan Zieja, Natalia Gorbaniewska, Jan Jelinek, Roberto Kozak, Rafał Lemkin, Armin Wegner, ks. Adalbert Wojciech Zink, Arsienij Borisowicz Roginski, Ewelina Lipko-Lipczyńska, Raoul Wallenberg.

Tytułem Sprawiedliwego mogą być uhonorowane jedynie osoby nieżyjące. Wyboru trzech osób (spośród zgłaszanych co roku kandydatur) dokonuje Komitet Ogrodu Sprawiedliwych.